100% stressvrij

Mijn eerste impuls is om meteen te denken "dat kan niet! Het is niet haalbaar om altijd helemaal stressvrij te zijn. Stress is ook functioneel." Herken jij jezelf in deze gedachten? De vraag is of ze terecht zijn. Het zou namelijk wel heel aangenaam zijn, niet? Om echt stressvrij leven! Wat is dan de functie van stress en hoe verhoudt zich dat tot de stress die jij, waarschijnlijk dagelijks, hebt? Is het zinvol om te streven naar en denken over een 100% stressvrij leven?

Zinvolle stress

Stress is een mechanisme dat voortkomt uit de evolutie en daarom moet het ook een functie hebben. Dat is ook zo! Wanneer jouw leven of dat van een dierbare bedreigd wordt, dan is het heel goed om "in de stress te schieten". Pijlsnel brengt jouw lichaam zich in een modus die we kennen als de "fight, flight, freeze" stand. Daar wordt ook steeds vaker "fawn" aan toegevoegd; de impuls om de ander onmiddellijk te "pleasen", zodat conflict vermeden kan worden. De vermogens die in ons loskomen bij stress zijn fenomenaal. Je hele systeem richt zich op een unieke taak, zoals keihard wegrennen of onwaarschijnlijk stil staan. Prachtig! Als het nodig is...

Enorm giftig

Helaas is deze staat van zijn naast prachtig ook enorm giftig. Door te lang in stress te verkeren maak je jezelf letterlijk kapot. Het effect op je hormonen, spijsverteting en ga zo maar door is heel krachtig, maar dus ook heel destructief. Blessures, slecht slapen, niet kunnen concentreren, ziek worden en niet of heel langzaam beter worden... we weten allemaal dat stress in onze maatschappij een killer is. Meestal een "slow killer", maar soms ook heel direct.

Opmerkelijk is dus dat wij het normaal vinden dat ons lichaam reageert alsof ons leven er van afhangt, terwijl in de werkelijkheid er eigenlijk weinig aan de hand is. Zelf ken ik de negatieve effecten bijvoorbeeld goed van de tennisbaan; in wedstijden speelde ik maar zeer zelden mijn beste tennis. Meestal verkrampte ik en presteerde ik daardoor veel minder goed. Ook in mijn gezinssituatie ben ik nog regelmatig slachtoffer van mijn eigen stress beleving en het effect is in mijn geval een fight respons. Niet de respons waar ik op zit te wachten en mijn kinderen al helemaal niet! Vul het voor jezelf maar aan: deadlines op werk, onrust in je relaties, te laat komen voor iets dat je belangrijk vindt...

Stress is overal, dus hoezo 100% stressvrij?

Als stress zo'n integraal deel is van ons leven, dan lijkt het evident: de ambitie om 100% stressvrij te leven is pure waanzin. Een beetje minder stress, dat zou al heel fijn zijn. En natuurlijk, een beetje minder stress maakt jou ook echt een veiliger mens. Veiliger voor jezelf, want je lichaam komt minder in die toxische toestand. Veiliger voor je omgeving, want je gedrag wordt minder door vechten of vluchten gedreven. Minder stress voelen maakt je zelfs veiliger voor de hele wereld, daar kom ik straks op terug.

Het is dus sowieso een goed idee om minder stress te ervaren en door na te denken over hoe dat te bereiken zul je zien dat 100% stress vrij wel degelijk haalbaar is. Stress is een reactie in jouzelf, die getriggerd wordt door wat er om je heen gebeurt. De bekende wijsheid "je hebt alleen invloed op jezelf" volgend, kun je dus vooral iets doen aan je stressbeleving, door iets te doen aan hoe jij op de trigger reageert. Een mooie manier om dat te verwoorden is deze: je wilt werken aan jezelf veilig vóelen. Voel je je veilig, ongeacht wat er om je heen gebeurt, dan is er geen aanleiding om in stress modus te gaan. Veilig zijn en veilig voelen zijn dus twee verschillende dingen en veilig zijn heb je minder direct invloed dan op het veilig voelen.

Jezelf altijd veilig voelen

Is het mogelijk om jezelf altijd veilig te voelen, ongeacht wat er om je heen gebeurt? Absoluut! Laat voorop staan; het is niet gemakkelijk, maar het kan zeker. Je kind gooit spullen door de kamer en jij voelt je veilig? Dan kun je rustig reageren. Je baas wordt boos, omdat jij een deadline niet hebt gehaald en jij voelt je veilig? Dan hoef je niet te vechten of vluchten. De wereld staat in brand, maar jij voelt je veilig? Dan kun je constructief blijven richting jezelf, anderen en het grotere geheel. Als je land wordt aangevallen en jij weet in jezelf nog steeds veiligheid te voelen, alleen dan kun je de menselijkheid van de andere partij blijven zien. Lukt dat niet? Dan ga je "vechten of vluchten".

Jezelf veilig voelen is dus de basis van de oplossing van oorlog, want alleen als iedereen zich veilig voelt is het mogelijk om conflict te deascaleren. Hoe onveiliger de situatie is, hoe groter de uitdaging om je veilig te voelen. Dus als ik me soms al onveilig voel bij het peuterpuber gedrag van mijn kinderen, dan ben ik de laatste die zal oordelen over het onvermogen om je veilig te voelen wanneer er oorlog is in jouw land. En toch is het alles waard om wel te streven naar dat veilige gevoel. Onder welke omstandigheid dan ook!

Tijd om te gaan trainen

Iets moeilijks leer je maar op één manier: je moet gaan trainen. Jezelf veilig voelen is iets dat heel trainbaar is. Je kunt er echt heel goed in worden! De Taoïstische traditie zit vol met technieken die bijdragen aan een gevoel van veiligheid. De meditatieve oefening die de basis is van alle oefeningen streeft naar niets anders: jezelf zo effectieg mogelijk veilig verklaren. De oefening heet "het activeren van de I-kracht" en het is een opeenvolging van stappen waarmee je je hele systeem de kans geeft om vast te stellen dat het veilig genoeg is om je veilig te voelen. Je doet dat door te zien en te horen dat het veilig is en ook door stil te staan bij de liefdevolle verbinding die jij met anderen hebt. Ook die verbindskracht is een symbool van veiligheid: "wat er ook gebeurt, ik ben nooit alleen, want ik ben verbonden met..."

De dag dat je start met Taoïstisch trainen start je dus met het trainen van jezelf veilig voelen. In essentie is het zelfs zo simpel: als het jou lukt om op elk moment van de dag die "I-kracht" actief te houden, dan heb jij nooit meer stress. Je hebt dus bij wijze van spreken niets meer nodig dan die ene eerste oefening. Gelukkig zijn er nog veel andere oefeningen die helpen om "in I te blijven", want ik kan je vertellen; dat is een hele kunst!

Sta jezelf toe dit te geloven. En denken.

Of je nu wel of niet via het Taoïstische pad gaat trainen, sta jezelf toe te geloven dat het kan. Dat jij nooit stress hoeft te voelen en dat je dus ontzettend veel gezonder en veiliger kunt leven dan je nu doet. Daarmee moet je ook accepteren dat je nu dus behoorlijk ongezond en onveilig bent. Net als iedereen om je heen. Misschien doet het pijn om dat te erkennen en waarschijnlijk was je je er ook al wel bewust van. Door dit te accepteren zet je de deur open om te groeien. Er zijn vele wegen, ook naar dit "Rome". Als je accepteert dat je te leren hebt om jezelf veiliger te voelen, dan gaat jouw pad om daar te komen zich ontvouwen. Het begint altijd met een eerste kleine stap.

De kracht van onze gedachten is ontzettend groot. Elke keer dat jij denkt "stress, dat hoort bij het leven" doe je in feite een uitnodiging aan stess om in jouw leven te komen. Lukt het je om hier anders over te denken, dan gaat je dat heel erg helpen. Het leven is magischer dan wij gewoon zijn te accepteren. Helpende gedachten zijn bijvoorbeeld: "wanneer ik me veilig voel ervaar ik geen stress" of "ik leef gezond en zonder stress". De acties die horen bij die gedachten volgen op je gedachten en voor je het weet is er iets wezenlijks verandert in je leven.

Heel veel helpende oefeningen

Ben je nu benieuwd wat voor oefeningen het Taoïsme, naast die I-kracht meditatie, te bieden heeft om je veiliger te voelen? De echte beleving daarvan vind je natuurlijk alleen door de oefeningen te gaan doen, maar ik geef graag een inkijkje:

• "Omhels de boom" is een oefening in zeer krachtig en gezond gaan staan. Je traint er onder andere je vermogen mee om grenzen aan de geven, vanuit een plek van kracht die je nauwelijks energie kost. Moeiteloos en krachtig je grenzen aan kunnen geven; dat voelt heel veilig.
  

• Seksuele kung fu is een hele serie oefeningen waarbij je in je eentje werkt met jouw seksuele energie. Het effect is onder andere dat je jezelf energetisch meer "vol" voelt en als je vol bent, dan heb je minder nodig in de buitenwereld. Minder "moeten" hebben maakt jou veiliger en in dit geval is jezelf veiliger maken ook een krachtige manier om jezelf veiliger te voelen.
  

• "Kidney breathing" en allerhande andere oefeningen met je nieren dragen heel effectief bij aan je veilig voelen. Om te beginnen liggen je bijnieren op je nieren en dat is de hormoonklier die meerdere stress-gerelateerde hormonen aanmaakt, zoals cortisol en adrenaline. Door "goed voor je nieren te zorgen" deactiveer je de bijnieren en ben je dus letterlijk minder in stress. De oude Chinezen hebben ook ontdekt dat verschillende emotionele spanningen te ervaren zijn in specifieke organen. De emotionele balans die je in je nieren kunt ervaren is die tussen onveiligheid enerzijds en zachtmoedigheid anderzijds.
  

• Tot slot voor hier, een belangrijk deel van Taoïstisch trainen is het ontwikkelen van je bewustzijn, je Chi. Er zijn vijf vormen van bewustzijn, die alle vijf actief zijn in jou. De vraag is alleen in welke verhouding. We zijn allemaal een beetje Psychotisch (denk aan een kortdurende woede aanval) en we zijn heel veel in Verwarring. Dit zijn twee destructieve en dus erg onveilige vormen van bewustzijn. Vervolgens hebben we allemaal ook Specialisme in ons (in onze cultuur dominant en onterecht verheerlijkt) en pas het vierde niveau van bewustzijn wordt Wijsheid genoemd. Wijsheid is een zeer constructieve en dus veilige kracht. Het jaarprogramma dat ik begeleid eindigt met het vergroten van die kracht, Wijsheid, in jouzelf. Je gaat als het ware een anker "maken" waarmee je jezelf, ongeacht hoe stromachtig en onveilig het leven om je heen is, verankert op een veilige plek. Als het goed is klinkt dit heel abstract en dat is het ook, we werken er niet voor niets een jaar lang naar toe; Parelbewustzijn is de beeldende naam van deze vorm van Wijsheid.